Η αξιολόγηση σχολείου και εκπαιδευτικού

Πέρα από το Προεδρικό Διάταγμα για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, δόθηκε την Παρασκευή 8/3/2013 στη δημοσιότητα η υπουργική απόφαση για την αυτοαξιολόγηση - αξιολόγηση της σχολικής μονάδας (αρ. πρωτ. 30972/Γ1/5-3-2013). Σε αυτήν προβλέπεται ότι το κάθε σχολείο θα καταρτίζει πρόγραμμα δράσης το Σεπτέμβρη. Στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς η σχολική μονάδα συντάσσει έκθεση με την οποία αξιολογούνται: α) Η απόδοση της σχολικής μονάδας στο σύνολό της, β) η επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων που είχαν τεθεί στο πρόγραμμα δράσης και γ) οι επιτυχίες, οι αδυναμίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους (άρθρο 32, νόμος 3848/2010). Κάτι σαν το business plan, που λένε και στην «πιάτσα» της αγοράς. Λες και πρόκειται για επιχείρηση. Τα πάντα θα αναρτούνται στο Διαδίκτυο και θα είναι προσβάσιμα σε όλους. Το «ζουμί» όμως είναι αλλού:

Το πλαίσιο της αξιολόγησης του σχολείου περιλαμβάνει και τους παρακάτω δείκτες:

• «Τη διαχείριση και αξιοποίηση μέσων και (οικονομικών) πόρων» του σχολείου. Με ερωτήματα του στιλ: «Οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι συμβάλλουν στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων; Οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι επιτρέπουν τη συμμετοχή του σχολείου σε προγράμματα δράσης σε τοπικό, εθνικό ή διεθνές επίπεδο; Ο Δήμος ή η Κοινότητα ενισχύει οικονομικά το σχολείο; Το σχολείο αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για κοινές δράσεις με φορείς της τοπικής κοινωνίας; (βλέπε και επιχειρήσεις)» (Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας, Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης της Σχολικής Μονάδας). Σημειώνουμε ότι με το νόμο 3966/2011 τα Πρότυπα Σχολεία μπορούν να προσελκύουν με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων και χορηγούς!
• «Τα επιτεύγματα και την πρόοδο των μαθητών». Δηλαδή, θα αξιολογείται και άρα θα κατατάσσεται ένα σχολείο με βάση τις επιδόσεις των μαθητών του, λες και γι' αυτές υπεύθυνο είναι κύρια το σχολείο και όχι μια σειρά κοινωνικές παράμετροι.

Να, λοιπόν, με ποια κριτήρια θα αποτιμάται η επίδοση (!) της κάθε σχολικής μονάδας.

Ταυτόχρονα, ετοιμάζεται η κατάθεση νομοσχεδίου για τη σύσταση της «Αρχής διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ)». Η αρχή αυτή θα παίξει το ρόλο του εξωτερικού αξιολογητή των σχολείων. Στα γενικά κριτήρια αξιολόγησης περιλαμβάνονται (άρθρο 9, παράγραφος α):

• Τα μαθησιακά αποτελέσματα (ξανά)
• Ο βαθμός ανταπόκρισης των σχολείων στα προγράμματα δράσης
• Το εκπαιδευτικό έργο, όπως το αξιολογούν οι μαθητές και οι γονείς. Δηλαδή, οι μαθητές (και της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης) και οι γονείς θα κρίνουν τους εκπαιδευτικούς με ερωτήσεις του στιλ: «Οι δάσκαλοι είναι δίκαιοι μαζί μου; Νιώθουν οι μαθητές ευχάριστα και άνετα μέσα στην τάξη;» (Κέντρο Εκπαιδευτικής Ερευνας, Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης της Σχολικής Μονάδας)
• Η καταλληλότητα των προσόντων του διδακτικού προσωπικού

Τέλος, στο άρθρο 8, παράγραφος στ, αναφέρεται: «Η κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου αξιολόγηση της ποιότητας (...) μπορεί να υποκαθίσταται από αξιολόγηση από διαπιστευμένο φορέα αξιολόγησης της πρωτοβάθμιας ή της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της αλλοδαπής». Δηλαδή, ακόμα και από «διαπιστευμένες» εταιρείες! Οχι τυχαία, ερωτηματολόγιο που στάλθηκε πριν λίγες μέρες στα σχολεία για «το Νέο σχολείο» έχει ανατεθεί σε ιδιωτική εταιρεία.

Τη σκυτάλη από την κυβέρνηση παίρνουν τα συγκροτήματα των ΜΜΕ, αλλά και οι περιφερειακοί διευθυντές Εκπαίδευσης, που δίνουν αυτή την περίοδο έμφαση στην εμπέδωση από τους διευθυντές του ρόλου τους ως μάνατζερ της αποκεντρωμένης σχολικής μονάδας, που πρέπει να λάβουν «δύσκολες αποφάσεις».

Στο πλαίσιο αυτό ο περιφερειακός διευθυντής Εκπαίδευσης Ιονίων Νήσων έχει κάνει σεμινάρια στους διευθυντές των σχολείων της Κεφαλονιάς, αλλά και άλλων νησιών του Ιονίου, με τίτλο «Από τον εμπειρισμό στη διοίκηση ολικής ποιότητας». Πρόκειται για τεχνική διοίκησης, προσέγγιση στο μάνατζμεντ, που εφαρμόζεται στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις, στην αγορά. Εχει πελατοκεντρική αντίληψη (τι θέλει ο καταναλωτής προκειμένου να αγοράσει) και προσαρμόζει όλη τη δραστηριότητα της εταιρείας σε αυτό το στόχο. Και αυτό το «σεμινάριο» έγινε σε διευθυντές σχολείων στην Κεφαλονιά!

Αυτή την περίοδο οι σχολικοί σύμβουλοι, από εκεί που δεν πάταγαν το πόδι τους, έχουν πάρει «σβάρνα» τα σχολεία, προκειμένου να προετοιμάσουν το έδαφος για την εφαρμογή της αξιολόγησης. Πραγματοποιούν ημερίδες, δήθεν για τη «διαχείριση της τάξης» και την «ενδοσχολική βία» και «επιμορφώσεις». Μέσα από αυτές επιδιώκουν την προετοιμασία των εκπαιδευτικών να ανταποκριθούν στα κριτήρια του ΠΔ, στον καθορισμό των μεθόδων και των τρόπων που αυτά μπορούν να αποτυπωθούν σε μία αξιολογική έκθεση. Σπέρνουν το φόβο, λέγοντας «άσε με τώρα να σου δείξω, γιατί αύριο πάνω σε αυτά θα σε αξιολογήσω».

1. Κυριαρχεί η ατομική ευθύνη του εκπαιδευτικού. Παραγνωρίζοντας απόλυτα το κοινωνικό πλαίσιο και τους όρους επιτέλεσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ο εκπαιδευτικός καθίσταται ο αποκλειστικός υπόλογος για την πορεία των μαθητών, την ενεργοποίησή τους, τα αποτελέσματα κ.ο.κ.

2. Η αυτοαξιολόγηση ταυτίζεται με την κριτική, την αυτοκριτική και γενικά την προσπάθεια βελτίωσης του σχολείου και του εκπαιδευτικού. Τοποθετείται στον αντίποδα του «ναρκισσισμού» και της επανάπαυσης. Λένε: «Μετά την ολοκλήρωση κάθε διδασκαλίας πρέπει ο διδάσκων να κάνει αυτοαξιολόγηση - προσοχή στη ναρκισσιστική ερμηνεία που κάνουμε συχνά...». Αρα, εξ ορισμού, όποιος δε συμφωνεί με την αξιολόγηση είναι ξεπερασμένος, απαρχαιωμένος, ανίκανος να βελτιωθεί και να βελτιώσει το εκπαιδευτικό σύστημα, ακόμα και τεμπέλης. Με δική του, λοιπόν, «επιλογή» οδηγεί σε αμφισβήτηση τη διατήρηση της θέσης του. Καθαγιάζονται οι απολύσεις, ως «αντικειμενικές», που γίνονται βάσει κριτηρίων και για το «καλό των παιδιών».

3. Η αποδοχή και επικρότηση των αστικών παιδαγωγικών μεθόδων και πρακτικών αποτελεί βασικό πυλώνα. Εκπαιδευτικός που αμφισβητώντας το «νέο σχολείο», αμφισβητεί τη χρήση του project, της ομαδοσυνεργατικής, της διαφοροποιημένης μάθησης, τα ευρωπαϊκά - καινοτόμα προγράμματα δεν έχει θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα. Τι και αν κάνεις καλά το μάθημά σου, αν τα μαθαίνεις με χίλιες δυο δυσκολίες μαθηματικά, φυσική, γλώσσα κ.λπ... Δεν έχει καμία σημασία, αν δεν είσαι «καινοτόμος», αν δεν απαρνείσαι βασικές αρχές της επιστήμης σου και της παιδαγωγικής. Ο εμπειρισμός αποκτά ισότιμη θέση δίπλα στον ορθολογισμό: «Οτιδήποτε διδάσκεται πρέπει να αποδεικνύεται είτε με τη λογική είτε με τις αισθήσεις (!)». Διαμορφώνουν και προκρίνουν «δάσκαλους» που μαχητικά θα υπερασπίζονται την πολιτική που δρα σε βάρος των μορφωτικών δικαιωμάτων των παιδιών. Στο project δίνεται ιδιαίτερη έμφαση. Το αντιπαραβάλλουν με την ανία του προηγούμενου μοντέλου του αστικού σχολείου (κάτι που έχει βάση), είναι δημοσιοποιημένο (η δημόσια παρουσίαση αποτελεί τμήμα της βαθμολογίας) και θα αποτελέσει στοιχείο για αξιολόγηση του σχολείου και του εκπαιδευτικού.

4. Δεν αφήνεται καμία πλευρά του εκπαιδευτικού έργου που να μη σπάει σε αξιολογικά κριτήρια. Ολα τα στοιχεία της λεκτικής και μη λεκτικής συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού στην τάξη μπαίνουν στο μικροσκόπιο της παρατήρησης. Η έκφραση του προσώπου, των ματιών, οι κινήσεις των χεριών, το χαμόγελο, το χιούμορ, η χροιά της φωνής, η αμφίεση, η στάση του σώματος κ.ά. επεξηγούνται από τους σχολικούς συμβούλους σαν στοιχεία παιδαγωγικής παρέμβασης. Ολα αυτά τα εντάσσουν μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο που προσδιορίζουν ως «το υγιές ηθικό και κοινωνικό πρότυπο». Απαρχαιωμένες αντιλήψεις περασμένων δεκαετιών επανέρχονται και συνδέονται με τη νέα παιδαγωγική, δήθεν μαθητοκεντρική αντίληψη. Οι παρατηρήσεις ξεκινάνε από «τη στάση των γυναικών εκπαιδευτικών, όταν κάθονται στην έδρα» και καταλήγουν στη σημασία της διάταξης Π ή κύκλου των θρανίων στην τάξη για να ενισχύονται η συνεργατική μάθηση και η αλληλοβοήθεια στο πλαίσιο της ομάδας.

5. Δεν υπάρχει καμία επαφή με τις πραγματικές συνθήκες μέσα στις οποίες πραγματοποιείται το εκπαιδευτικό έργο. Ο εκπαιδευτικός της αίθουσας των 30 μαθητών καλείται να κάνει «ψυχολογική και γνωσιολογική προετοιμασία» για κάθε μαθητή, να πετύχει την ενεργοποίηση όλων και να οικοδομήσει εξωδιδακτικές σχέσεις, που τονίζεται (και για ποιον άλλο λόγο άραγε;) ότι πρέπει να είναι ισχυρές.

• Ενα κομμάτι - αυτό των στελεχών Εκπαίδευσης - ήδη και αντικειμενικά έχει περάσει στη θέση του αξιολογητή.
• Οι νεοδιόριστοι είναι καθηλωμένοι στα 600 ευρώ και τους προτρέπουν να βλέπουν την «αποκαθήλωσή» τους μέσα από την υλοποίηση της αξιολόγησης. Την ίδια ώρα, έχουν γαλουχηθεί στα ΑΕΙ με τις «αξίες του νέου σχολείου».
• Οι «παλαιοί» προτρέπονται να είναι αδιάφοροι προσβλέποντας στην ώρα της συνταξιοδότησης.
• Οι αναπληρωτές να θεωρούνται ως οι «τελειωμένοι» της υπόθεσης, οι αιώνια άνεργοι και περιπλανώμενοι.

Η διάσπαση της ενότητας του κλάδου, της συμμαχίας με τους γονείς έχει ως αποτέλεσμα να εξαπλώνεται ο φόβος. Στο βαθμό που δεν κυριαρχεί η συλλογική δράση με πυρήνα το πρωτοβάθμιο συνδικάτο και πόδια σε κάθε Σύλλογο Διδασκόντων θα αναπτύσσονται φαινόμενα κινήσεων απελπισίας αλλά και συνδιαλλαγής με στελέχη Εκπαίδευσης, στο πλαίσιο αναζήτησης ατομικών λύσεων.

Εδώ βρίσκονται οι εγκληματικές ευθύνες των Ομοσπονδιών (ΔΟΕ και ΟΛΜΕ). Που στηρίζουν την αξιολόγηση και για χρόνια καλλιεργούν την αυταπάτη για «μια άλλη - καλή αξιολόγηση». Που άφησαν απροετοίμαστο και διασπασμένο τον κλάδο μπροστά στην επίθεση, όταν το ΠΑΜΕ έδινε όλες του τις δυνάμεις να ενημερώσει και να ενώσει τους εκπαιδευτικούς! Που αρνούνται επανειλημμένα να υιοθετήσουν την πρόταση του ΠΑΜΕ για μέτρα ακύρωσης της αξιολόγησης στην πράξη, ώστε να σπάσει ο φόβος μέσα στα σχολεία, να μπορούμε να κοιτάμε ο ένας τον άλλο στα μάτια. Εφτασαν στο σημείο διάφοροι να ισχυριστούν (όπως πάντα με επαναστατική φρασεολογία) ότι τα μέτρα ακύρωσης της αξιολόγησης στην πράξη σπέρνουν τη μοιρολατρία, γιατί θεωρούν ως δεδομένο ότι η αξιολόγηση θα περάσει! Και τα καταψήφισαν στις Γενικές Συνελεύσεις και στα Διοικητικά Συμβούλια των ΕΛΜΕ και των Συλλόγων. Πετάνε την μπάλα στην κερκίδα, τώρα που η ταξική πάλη οξύνεται, τώρα που η ολομέτωπη σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Τα στρίβουν και αφήνουν τον κλάδο έρμαιο στα νύχια του συστήματος. Με την ίδια λογική, υπονομεύουν τις πανεργατικές απεργίες, με το επιχείρημα ότι είναι απεργίες στο βρόντο, γιατί δεν είναι διαρκείας. Είναι επικίνδυνοι!

Απέναντι σε όλα αυτά χρειάζεται κλίμα μάχης χωρίς αναμονές. Τώρα σε κάθε ΕΛΜΕ, σε κάθε Σύλλογο Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, σε κάθε Σύλλογο Διδασκόντων να δοθεί η μάχη πάνω στο πλαίσιο της απειθαρχίας που έχει υπερψηφιστεί από πάμπολλες ΓΣ και ΔΣ ΕΛΜΕ και Συλλόγων.