Σύμφωνα με την εγκύκλιο του υπουργείου (37100/Γ1/31-3-2010), η αυτοαξιολόγηση «έχει ως στόχο να αναδείξει τη σχολική μονάδα ως βασικό φορέα προγραμματισμού και υλοποίησης του εκπαιδευτικού έργου», ενώ αμέσως παρακάτω σημειώνεται ως επιδίωξη, οι εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς «με τις δράσεις τους να οδηγηθούν σε μια αποτελεσματικότερη οργάνωση, διοίκηση και διαχείριση της σχολικής μονάδας». Με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, λένε ότι κάθε σχολείο θα κάνει μόνο του τα... κουμάντα του, θα φτιάχνει το πρόγραμμά του, θα βρίσκει τους πόρους του, θα αυτοδιοικείται και θα ανταγωνίζεται με το διπλανό του.
Υποκριτικά, το υπουργείο λέει ότι το πρώτο τετράμηνο εφαρμογής του προγράμματος θα δοθεί έμφαση στα «ποσοτικά στοιχεία». Πρόκειται για υποκρισία, γιατί τα ποσοτικά στοιχεία τόσο των πόρων των σχολικών μονάδων όσο και των... επιδόσεων των μαθητών, τα γνωρίζουν πολύ καλά στο υπουργείο και δε χρειάζονται αξιολογήσεις για να τα λύσουν. Τα σχολεία «κλουβιά», τα σχολεία με κοντέινερ, τα ετοιμόρροπα νοικιασμένα κτίρια για παράδειγμα, είναι όχι μόνο γνωστά αλλά και καταγγελμένα επανειλημμένα από γονείς,εκπαιδευτικούς, μαθητές. Δεν υπάρχει πουθενά, όμως, στην εγκύκλιο του υπουργείου, ούτε καν μια υπόσχεση για λύσεις εκεί που τα προβλήματα ξεχειλίζουν. Αντίθετα, υπάρχει μια διαρκής προτροπή για... να βρουν λύσεις τα ίδια τα σχολεία από μόνα τους, οι διευθυντές, οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς.
Από τον πίνακα με τα κριτήρια «αυτοαξιολόγησης» που μοίρασε το υπουργείο Παιδείας μαζί με την εγκύκλιο, σταχυολογούμε:
-- Πόροι ανθρώπινου δυναμικού:
- «Εφαρμογή καινοτομιών». Από τις πρώτες λέξεις του στα κριτήρια «αυτοαξιολόγησης» το υπουργείο προτάσσει το κατά πόσον διοίκηση, εκπαιδευτικοί και μαθητές δουλεύουν στο πνεύμα της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας, υποτασσόμενοι στις σύγχρονες απαιτήσεις της καπιταλιστικής οικονομίας.
- «Ανάπτυξη κοινωνικών δραστηριοτήτων». Βλέπε εθελοντισμός που θα καλύπτει τα κενά που αφήνει η κρατική πολιτική, από δενδροφυτεύσεις μέχρι προγράμματα πρόνοιας και φροντίδας ηλικιωμένων... Αυτά θα αξιολογούνται θετικά για το... εκπαιδευτικό έργο μιας σχολικής μονάδας!
-- Οικονομικοί Πόροι:
- «Κατανομή εσόδων ανά κατηγορία πηγών και προβλεπόμενης δαπάνης». Δηλαδή, αφήνεται να εννοηθεί ότι το κάθε σχολείο μπορεί να έχει έσοδα και από άλλες πηγές πέραν της κρατικής χρηματοδότησης!
- Και αμέσως παρακάτω τίθενται τα ερωτήματα: «Ο Δήμος ή Κοινότητα υποστηρίζει οικονομικά το σχολείο; Ο Σύλλογος Γονέων/ Κηδεμόνων ενισχύει οικονομικά το σχολείο;»...
-- Διοίκηση Σχολική μονάδας:
- «Αριθμός ημερών πραγματοποιηθείσας λειτουργίας του σχολείου (σε μηνιαία & ετήσια βάση)». Είναι ένας κομψός τρόπος καταμέτρησης π.χ. των απεργιών των εκπαιδευτικών, των μαθητικών κινητοποιήσεων κ.ο.κ. Και φυσικά όσες περισσότερες αγωνιστικές κινητοποιήσεις μετράει ένα σχολείο, τόσο πιο αρνητικά θα αξιολογείται.
- «Χρήση του κτιρίου για δραστηριότητες ή εκδηλώσεις από άλλους φορείς». Δηλαδή, νοικιάζετε το κτίριο για άλλες δραστηριότητες; Καλέσατε καμιά επιχείρηση να κάνει τις εκθέσεις ή τις διαλέξεις της κ.ο.κ.; «Ενέργειες αξιοποίησης πόρων». Δηλαδή, η διοίκηση του σχολείου πρέπει να έχει χαρακτήρα μάνατζμεντ και κυνηγιού προγραμμάτων!
- «Η Διοίκηση του σχολείου θέτει στόχους και προτεραιότητες (...) η κατανομή των εργασιών και η ανάληψη ευθυνών γίνεται σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ικανότητες, δεξιότητες και εμπειρίες του καθενός (εκπαιδευτικών μαθητών)». Δηλαδή, εφαρμόζεται η πολιτική της πλήρους διαφοροποίησης, η πολιτική που ξεχωρίζει τους μαθητές σε αυτούς που «παίρνουν τα γράμματα» και τους άλλους που «δεν τα παίρνουν».
-- Εκπαιδευτικές διαδικασίες:
- «Εφαρμογή διδακτικών μεθόδων (...) με σκοπό την ανάπτυξη ποικίλων δεξιοτήτων των μαθητών». Δηλαδή, αξιολόγηση με βάση το αν οι μαθητές αποκτούν συγκεκριμένες χρηστικές δεξιότητες κι όχι τη διάπλαση του χαρακτήρα τους και την ολόπλευρη μόρφωσή τους.
- «Διαμόρφωση (ηλεκτρονικών κατά προτίμηση) αρχείων που αφορούν στην πρόοδο των μαθητών (...) σε όλη τη διάρκεια φοίτησης στη συγκεκριμένη βαθμίδα (...) διαμόρφωση και ενημέρωση φακέλου μαθητή ανά γνωστικό αντικείμενο με εργασίες, γραπτές δοκιμασίες κ.ά». Για το «ξεδιάλεγμα» των μαθητών θα γίνεται διαρκές φακέλωμα, τέτοιο ώστε ακόμα και μια πρόσκαιρη αποτυχία σε μια γραπτή δοκιμασία θα την κουβαλάει διαρκώς στο φάκελό του!
-- Εκπαιδευτικά αποτελέσματα:
- «Αναλυτική παρουσίαση των επιδόσεων των μαθητών κατά μάθημα, τάξη, τμήμα και φύλο (...) Ποσοστό των μαθητών κατά φύλο, τάξη και συνολικά σχετικά με τη φοίτηση, τις μετεγγραφές από και προς το σχολείο (...) Οι μαθητές λυκείων σημειώνουν υψηλά ποσοστά επιτυχίας στις εξετάσεις για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια Εκπαίδευση». Οι καταγραφές αυτές είναι που θα οδηγήσουν τα σχολεία στην πλήρη κατηγοριοποίηση, σε σχολεία της ελίτ και σχολεία για την πλέμπα. Το κριτήριο των μετεγγραφών είναι άκρως αποκαλυπτικό γι' αυτό το στόχο. Γιατί δεν έχει κανένα απολύτως νόημα να καταγράφονται οι μετεγγραφές για λόγους μετακόμισης της οικογένειας. Οι μετεγγραφές καταγράφονται γιατί οδεύοντας προς την πολιτική επιλογής σχολείου από τους γονείς, από τις επιλογές των γονιών θα φαίνεται ποια σχολεία καταγράφονται ως «καλά» κι αυτό θα είναι κριτήριο για την καλύτερη βαθμολόγησή τους. Κοινώς, πολλά θα είναι τα σχολεία που θα οδηγηθούν σε κλείσιμο ή θα φυτοζωούν, ενώ ο ανταγωνισμός μεταξύ των σχολικών μονάδων θα είναι διαρκής και αδυσώπητος. Οσο για τα ποσοστά επιτυχίας των μαθητών στις πανελλαδικές εξετάσεις, είναι η αποθέωση του ποσοτικισμού, αφού σε καμιά περίπτωση μια στιγμιαία εξεταστική διαδικασία δεν μπορεί να αποδώσει το σύνολο του εκπαιδευτικού έργου και των μορφωτικών αποτελεσμάτων του για τους μαθητές.
Το υπουργείο Παιδείας θεωρεί ότι «όλοι οι εκπαιδευτικοί, τα στελέχη της εκπαίδευσης και ιδιαίτερα οι σχολικοί σύμβουλοι θα έχουν αποφασιστικό ρόλο στη θεσμική αυτή παρέμβαση». Ακριβώς αυτή τη βεβαιότητα της κυβέρνησης πρέπει εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές να την τσακίσουν στην πράξη. Δεν πρέπει να δεχτούν ούτε καν «περιόδους χάριτος» και «πιλοτικές εφαρμογές». Τα αποτελέσματα από αυτήν την εκπαιδευτική πολιτική δεν είναι μόνο γνωστά από τις χώρες που έχουν ήδη εφαρμοστεί αυτές οι αναδιαρθρώσεις, είναι και δυσάρεστα τόσο για την τσέπη των γονιών όσο και για το μορφωτικό επίπεδο των μαθητών.
Η αντίσταση των εκπαιδευτικών που θα κληθούν σιγά - σιγά να γίνουν μάνατζερ, των μαθητών των λαϊκών οικογενειών που θα αποθαρρύνονται νωρίς - νωρίς για τη συνέχεια της μόρφωσής τους και των γονιών που θα κληθούν να πληρώνουν διπλά και τρίδιπλα σε κάθε σχολείο... θα κριθεί στην παρεμπόδιση αυτών των αναδιαρθρώσεων μέσα σε κάθε σχολική μονάδα.
Η εγκύκλιος έχει αναρτηθεί σε ιστοσελίδες Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, στην ιστοσελίδα της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας και άλλα εκπαιδευτικά site. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η «αυτοαξιολόγηση» (ως στοιχείο του κυβερνητικού σχεδίου για το «νέο σχολείο») ξεκινάει να εφαρμόζεται χωρίς ίχνος έστω κι αυτής της ψευτο - «διαβούλευσης» όπως είχε διαφημίσει η κυβέρνηση ότι θα γίνει... Μάλιστα, το ίδιο το υπουργείο ομολογεί ότι προκρίνεται η «αυτοαξιολόγηση», γιατί «η εξωτερική αξιολόγηση εκτιμούμε ότι σήμερα, αντί να κινητοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό του σχολείου, μπορεί να προκαλέσει άγχος στους εκπαιδευτικούς»! Εδώ, κομψά, ο ξεσηκωμός που θα προκαλούσε αυτομάτως και μόνο με την εξαγγελία της η εξωτερική αξιολόγηση, ονομάζεται «άγχος».
Σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται, οι σχολικοί σύμβουλοι (που καλούνται να σηκώσουν σημαντικό βάρος προώθησης αυτής της υπόθεσης) θα ενημερωθούν από τις διευθύνσεις εκπαίδευσης τους μήνες Απρίλη - Μάη 2010, στη συνέχεια (τους ίδιους μήνες) θα καλέσουν σε συναντήσεις ενημέρωσης τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς των σχολείων ευθύνης τους.
Τους μήνες Μάη - Ιούνη 2010 θα επιλεγούν 2 σχολικές μονάδες, από αυτές που θα εκδηλώσουν σχετικό ενδιαφέρον σε κάθε περιφέρεια, όπου θα εφαρμοστεί αρχικά το πρόγραμμα. Στους εκπαιδευτικούς των σχολείων που θα επιλεγούν, θα γίνει ειδική ενημέρωση και θα ξεκινήσει η εφαρμογή του προγράμματος.
Στο συνοδευτικό κείμενο της εγκυκλίου αναφέρεται ότι η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης «πραγματοποιείται σε επάλληλους κύκλους» και «η ολοκλήρωση ενός από τους επάλληλους κύκλους αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου μιας σχολικής μονάδας απαιτεί χρονικό διάστημα μιας διετίας».
Γιάννα ΣΤΡΕΒΙΝΑ