Νέα μέτρα και ανατροπές στα τέλη του χρόνου φέρνουν η δανειακή σύμβαση για την ελεγχόμενη χρεοκοπία και το «Σύμφωνο για το ευρώ»
Την επισημοποίηση της ελεγχόμενης πτώχευσης για την Ελλάδα και την επιτάχυνση μέτρων που οδηγούν σε μεγαλύτερη εξαθλίωση εκατομμύρια λαϊκά νοικοκυριά σηματοδοτεί η απόφαση της Συνόδου Κορυφής για το λεγόμενο «κούρεμα» μέρους του κρατικού χρέους της χώρας, ως συνέπεια της βαθιάς καπιταλιστικής κρίσης και της ανάγκης να απαξιωθεί μέρος του κεφαλαίου. Σύμφωνα με το κείμενο - δήλωση που υπέγραψαν οι αρχηγοί των χωρών - μελών, από το σύνολο του κρατικού χρέους, που εκτιμάται ότι κινείται γύρω στα 350 δισ. ευρώ, επέρχεται «κούρεμα» 50% σε κρατικά ομόλογα ύψους 200 δισ. περίπου. Τα ομόλογα αυτά βρίσκονται κυρίως σε ελληνικές τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία της χώρας, αλλά και σε ξένες τράπεζες.
Το πώς ακριβώς θα γίνει το «κούρεμα», το αν θα υπάρχει επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής τους, ποιο θα είναι το επιτόκιο και άλλα στοιχεία που συνδέονται με τις τοκοχρεολυτικές δόσεις με τις οποίες θα επιβαρυνθεί ο κρατικός προϋπολογισμός μετά το «κούρεμα», δεν είναι ακόμα γνωστά. Οπως αναφέρεται στη Δήλωση της Συνόδου, «το νέο πρόγραμμα θα πρέπει να συμφωνηθεί έως το τέλος του 2011 και η ανταλλαγή ομολόγων να εφαρμοστεί στις αρχές του 2012». Μέχρι τότε επιδιώκουν να έχει ψηφιστεί από το ελληνικό Κοινοβούλιο η νέα δανειακή σύμβαση.
Το πρώτο απτό αποτέλεσμα της συμφωνίας - συμβιβασμού των Βρυξελλών είναι η λεηλασία των ασφαλιστικών ταμείων, τα οποία κατέχουν κρατικά ομόλογα αξίας περίπου 26 δισ. ευρώ, από τα οποία αυτόματα εξαφανίζονται τα 13 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση, διά του υπουργού Οικονομικών, αρνήθηκε να αναλάβει οποιαδήποτε δέσμευση για κάλυψη της σχετικής ζημιάς. Σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση η κυβέρνηση αναλαμβάνει δεσμεύσεις για την ανακεφαλαιοποίηση των χαρτοφυλακίων των τραπεζών, όπου αναμένεται να ρίξει μερικές δεκάδες δισεκατομμύρια.
Με βάση την απόφαση της Τετάρτης:
- Στόχος της συγκεκριμένης ρύθμισης είναι «να διασφαλίσει την απομείωση της σχέσης του χρέους προς το ΑΕΠ με στόχο να φτάσει το 120% έως το 2020».
- Το πρόγραμμα διαχείρισης του χρέους προβλέπει ότι η Ελλάδα θα πάρει δάνεια από την τρόικα ύψους 130 δισ. που θα αξιοποιηθούν, πρώτον, για την πληρωμή ομολογιακών τόκων και, δεύτερον, για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών.
- Στην Ελλάδα θα εγκατασταθεί ειδικός μηχανισμός της τρόικας. Οπως αναφέρεται, «η Επιτροπή, σε συνεργασία με τους υπόλοιπους εταίρους της στην τρόικα, θα συγκροτήσει για τη διάρκεια του προγράμματος επιτόπου εποπτική ικανότητα, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής εθνικών εμπειρογνωμόνων, σε στενή και συνεχή συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα για την παροχή συμβουλών και συνδρομής ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη και πλήρης εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων».
- Παράλληλα και μαζί με το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων που έχει αποφασιστεί «η Ελλάδα δεσμεύει μελλοντικές ταμειακές ροές από το πρόγραμμα "Ηλιος" ή άλλα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις πέραν των ήδη περιλαμβανομένων στο πρόγραμμα προσαρμογής για την περαιτέρω μείωση του χρέους». Η ειδική αναφορά στο πρόγραμμα «Ηλιος» φαίνεται να μην είναι τυχαία, αφού πρόκειται για ένα πρόγραμμα από το οποίο προσδοκούν μεγάλα κέρδη πολυεθνικές από τη Γερμανία.
Τέλος, σημειώνεται ότι για τις χώρες που είναι στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, «η Επιτροπή και το Συμβούλιο θα μπορούν να εξετάζουν τα σχέδια εθνικών προϋπολογισμών και μέτρα για την αντιμετώπιση των ανισορροπιών και να γνωμοδοτούν επ' αυτών πριν από την έγκρισή τους από τα αντίστοιχα εθνικά Κοινοβούλια. Επιπλέον, η Επιτροπή θα παρακολουθεί την εκτέλεση των προϋπολογισμών και, εάν απαιτείται, θα προτείνει τροποποιήσεις κατά τη διάρκεια του έτους».
Σημείο αναφοράς στα συμπεράσματα της Συνόδου είναι, για μια ακόμη φορά, οι διακηρύξεις για το «Σύμφωνο για το ευρώ» και την οικονομική διακυβέρνηση, μέσω των οποίων η ΕΕ επιδιώκει να ισχυροποιήσει τα μονοπώλια και να κάνει πιο αποτελεσματική την προώθηση της στρατηγικής τους στα κράτη - μέλη. Μεταξύ άλλων, οι αποφάσεις της περασμένης Τετάρτης προβλέπουν:
1.Θέσπιση από κάθε κράτος - μέλος της Ζώνης του ευρώ «κανόνων ισοσκελισμένων προϋπολογισμών», που θα κατοχυρωθούν με νόμο ή μέσω του Συντάγματός τους. Επίσης, «δέσμευση των εθνικών Κοινοβουλίων για υιοθέτηση των "αυστηρών συστάσεων" που εκδίδει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο εκάστοτε "οικονομικός επίτροπος" για την εφαρμογή των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών».Δηλαδή, μόνιμη λιτότητα και περικοπές σε κοινωνικές δαπάνες, στο όνομα του να μην υπάρχει ούτε ένα ευρώ που θα λείψει από τις επιδοτήσεις και τα άλλα προνόμια προς την πλουτοκρατία.
2. Συντονισμό των κρατών - μελών στη βάση του Συμφώνου για το ευρώ, ώστε να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρωζώνης μέσω:α) Της μείωσης του λεγόμενου «εργατικού κόστους», ώστε να εναρμονιστεί με τους κύριους εμπορικούς εταίρους της Ευρωζώνης, δηλαδή τις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής. β) Της παραπέρα «ελαστικοποίησης» της αγοράς εργασίας. γ) Των επιπλέον ανατροπών στην Κοινωνική Ασφάλιση. δ) Της μείωσης της φορολογίας στο κεφάλαιο.
3. Σε περίπτωση εμφάνισης υπερβολικού ελλείμματος σε μια χώρα - μέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορεί να εξετάζει το προσχέδιο του προϋπολογισμού της και να θέτει δεσμευτικές «επιφυλάξεις» ως προς την ψήφισή του από το εθνικό Κοινοβούλιο. Επίσης, η Επιτροπή θα επιβλέπει τον προϋπολογισμό κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής του και στην περίπτωση «αποκλίσεων» θα έχει τη δυνατότητα να προτείνει «τροποποιήσεις».Ουσιαστικά, η εκτέλεση των αντιλαϊκών προϋπολογισμών θα βρίσκεται διαρκώς υπό την ομπρέλα της ΕΕ, δίνοντας το πρόσχημα στις κυβερνήσεις να προχωρούν στη λήψη είτε νέων μέτρων, είτε στη δραστική περικοπή παροχών.
4. Διεύρυνση των δυνατοτήτων για την εφαρμογή περιορισμένων τροποποιήσεων στη Συνθήκη της Λισαβόνας.Στόχος, να γίνουν αλλαγές στις συνθήκες, ώστε να αναιρεθούν οι όροι που εμποδίζουν την έξοδο των «προβληματικών» χωρών (με υψηλά ελλείμματα και χρέη και χαμηλά επίπεδα ανταγωνιστικότητας) από το σκληρό πυρήνα του ευρώ.
Για την Ελλάδα ειδικότερα, βάσει του κειμένου των συμπερασμάτων και μετά από «απαίτηση της ελληνικής κυβέρνησης», όπως σημειώνεται στο σχετικό ντοκουμέντο, προβλέπεται η ενίσχυση των μηχανισμών παρακολούθησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εφαρμογή του ελληνικού προγράμματος λιτότητας στο πλαίσιο της νέας δανειακής συνθήκης. Πέραν των περιοδικών ελέγχων της τρόικας, θα συγκροτηθεί σώμα με ειδικούς τεχνοκράτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που θα εγκατασταθούν μόνιμα στην Αθήνα και θα συνεργάζονται στενά και σε διαρκή βάση με την ελληνική κυβέρνηση και την τρόικα. Στο κείμενο επίσης τονίζεται ότι «η υλοποίηση και η εφαρμογή του προγράμματος είναι ευθύνη των ελληνικών αρχών».
Σε ό,τι αφορά στους τραπεζικούς ομίλους και την ενίσχυσή τους για να καλύψουν τις απώλειες από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις της ΕΕ αποφάσισαν να δώσουν νέες εγγυήσεις και κονδύλια στις τράπεζες, ύψους 110 δισ. ευρώ, για να εξασφαλίσουν τη ρευστότητα και τη σταθερότητα των μονοπωλιακών ομίλων που εκπροσωπούν. Βάσει του σχεδίου, όλες οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα πρέπει μέχρι τον Ιούνη του 2012 να αυξήσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια κατά 9% μετά τον υπολογισμό και της αξίας των κρατικών ομολόγων που διακρατούν.
Η ανακεφαλαιοποίηση θα γίνει κατά σειρά πρώτα από ιδιωτικές πηγές με αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (συμπεριλαμβανομένης της αναδιάρθρωσης και της μετατροπής του χρέους σε μετοχές), στη συνέχεια από τα κρατικά ταμεία των χωρών τους και μόνο αν δεν μπορέσουν οι χώρες να τις ενισχύσουν, θα παίρνουν χρήματα από το ΕFSF. Σύμφωνα με το ίδιο σχέδιο, οι τράπεζες σε χώρες που βρίσκονται σε καθεστώς μνημονίου (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) θα καλυφθούν από τα υπάρχοντα προγράμματα προσαρμογής, δηλαδή τα μνημόνια που προβλέπουν παροχή κεφαλαίων στους τραπεζικούς ομίλους, ή από το ΕFSF.
Ειδικά για τους ελληνικούς τραπεζικούς ομίλους, θα δοθεί επαρκής οικονομική στήριξη για την ανακεφαλαιοποίησή τους. Με δεδομένο ότι το «κούρεμα» του κρατικού χρέους κλείδωσε στο 50%, για τη στήριξη των ελληνικών τραπεζών θα χρειαστούν πρόσθετα κεφάλαια ύψους περίπου 15 δισ. ευρώ και πάνω σε αυτά 10 δισ. ευρώ για τις επισφάλειες από άλλα δάνεια σε πελάτες τους. Με βάση το συγκεκριμένο σενάριο, θα απαιτηθούν «φρέσκα» κεφάλαια ύψους 35 δισ. ευρώ. Θυμίζουμε ότι ΠΑΣΟΚ και ΝΔ έχουν ήδη προσφέρει 108 δισ. ευρώ στους Ελληνες τραπεζίτες από το 2008 μέχρι σήμερα.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, στη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), αποφασίστηκε να ολοκληρωθούν οι τεχνικές λεπτομέρειες μέχρι το τέλος Νοέμβρη και το EFSF να τεθεί σε ισχύ το «συντομότερο δυνατόν» (στις αρχές του 2012). Η λειτουργία του θα είναι σε δύο άξονες:
α) Να προσφέρει εγγύηση από 10% μέχρι 30% σε νέα κρατικά ομόλογα που θα εκδίδουν τα κράτη - μέλη, ώστε σε περίπτωση αδυναμίας μιας χώρας να αποπληρώσει σύνολο ή μέρος του χρέους να καλύπτονται μερικώς οι απώλειες που θα υποστούν οι κάτοχοι των ομολόγων. Βάσει του συγκεκριμένου σχεδίου, εκτιμάται ότι το EFSF θα αυξήσει τους πόρους του στο 1 τρισ. ευρώ, από 440 δισ. ευρώ που είναι σήμερα (τα πραγματικά του διαθέσιμα δεν ξεπερνούν τα 220 δισ. ευρώ). Ουσιαστικά, πρόκειται για μια πρόσθετη εξασφάλιση που προσφέρουν οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις στους τραπεζίτες και τους τοκογλύφους, που δανείζουν με ληστρικά επιτόκια.
β) Να ενισχυθεί με συνδυασμό πόρων από το ΔΝΤ, τους προϋπολογισμούς των κρατών - μελών, ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά και κεφάλαια που θα αντλούνται από τρίτες χώρες, τις λεγόμενες «αναδυόμενες» οικονομίες των Κίνας, Ρωσίας, Βραζιλίας, Ινδίας κ.ά. Στόχος της ΕΕ είναι να επιμεριστεί η ζημιά από την ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας και άλλων κρατών ανάμεσα σε όλες τις ισχυρές καπιταλιστικές οικονομίες, τα συμφέροντα των οποίων συνδέονται προς το παρόν με τη διάσωση του ευρώ.