Ενα από τα κυρίαρχα ιδεολογήματα που προβάλλει η άρχουσα τάξη γύρω από το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι ο διαχωρισμός τους σε «μαλακά» και «σκληρά». Πίσω από αυτό το ιδεολόγημα - και όχι μόνο - έχουν κατά καιρούς ενωθεί ετερόκλητες (φαινομενικά) πολιτικές δυνάμεις, κόμματα, νεολαίες, μη κυβερνητικές οργανώσεις, προβάλλοντας ως πιστοποιητικό του «ριζοσπαστισμού» τους το διαχωρισμό των ουσιών και όλο το πολιτικό «πακέτο» (νομιμοποίηση , καταστολή, περιορισμός της βλάβης, υποκατάστατα, κ.ά.) που προωθεί η ΕΕ ως «λύση» στο πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης. Η «ακίνδυνη» χρήση των «αθώων» ναρκωτικών βρίσκει γόνιμο έδαφος σε νέους που στρέφονται σε αυτά για να ξεφύγουν από ένα σύστημα που τους συνθλίβει, ψάχνοντας τρόπο να υποκαταστήσουν βασικές ανάγκες τους.Περίπου 3 εκατομμύρια είναι καθημερινοί χρήστες κάνναβης στην ΕΕ και περίπου το 15% των μαθητών 15-16 ετών κάνουν «βαριά» χρήση κάνναβης (Ετήσια Εκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας για την κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών στην ΕΕ και τη Νορβηγία «ΕΚΤΕΠΝ» - 2006).
Στο μόνο επίπεδο που μπορούν να διαχωριστούν τα ναρκωτικά είναι εκείνο της φαρμακολογίας και της χημικής σύνθεσης. Ομως, αυτή η πλευρά δεν παίζει τον καθοριστικό ρόλο στη χρήση και στην εξάρτηση. Τον πρώτο λόγο τον έχει η κοινωνική και ψυχολογική διάσταση του φαινομένου και τόσο οι εμπνευστές αυτού του ιδεολογήματος όσο και τα αστικά κόμματα της χώρας μας το γνωρίζουν πολύ καλά. Στόχος όσων υποστηρίζουν λογικές διαχωρισμού είναι να αποσυνδέσουν το πρόβλημα των ναρκωτικών από την κοινωνική του διάσταση, από τις αιτίες που το γεννούν και το αναπαράγουν και τις συνέπειές του. Με αυτό τον τρόπο επιχειρείται να απενεχοποιηθεί και να κερδίσει συναίνεση και συνειδήσεις ένα από τα ισχυρότερα όπλα χειραγώγησης και κοινωνικού ελέγχου του καπιταλιστικού συστήματος: Τα ναρκωτικά.
Η επιβεβλημένη ανάγκη να ξεκαθαρίσει το θολό τοπίο που αφήνουν πίσω τους οι αποπροσανατολιστικές κορόνες αναδεικνύεται με τις απαντήσεις μαθητών της Β 'και Γ' Λυκείου στην Ελλάδα. Σε ερώτηση για την επικινδυνότητα της κάνναβης οι απόψεις διίστανται: Το 54,5% δηλώνει ότι «Η κάνναβη δεν είναι βλαβερή ουσία» και το 56,8% ότι μόνο «η συστηματική χρήση κάνναβης είναι επικίνδυνη συμπεριφορά» (Πανευρωπαϊκή Ερευνα για τη χρήση Οινοπνευματωδών και Αλλων Ουσιών στο Μαθητικό Πληθυσμό «ESPAD», για το 1999 και το 2003). «Το γεγονός ότι οι μαθητές εμφανίζονται μπερδεμένοι σχετικά με την επικινδυνότητα των ουσιών σημαίνει, ενδεχομένως, ότι έχει προκληθεί σύγχυση, ίσως και από τις πολλές και συχνά αντιφατικές πληροφορίες», Αναφέρεται χαρακτηριστικά στη συγκεκριμένη έρευνα (Στην ίδια έρευνα αποτυπώνεται η αυξητική τάση της χρήσης κάνναβης ως αποτέλεσμα της έντασης της συστηματικής παραπληροφόρησης χρόνο με το χρόνο: Το 2003 ο ένας στους επτά μαθητές, 14,8%, ηλικίας 16-17 ετών, δήλωνε ότι έχει κάνει έστω μια φορά στη ζωή του χρήση κάνναβης, Ενώ το 1999 το ποσοστό ήταν 12,6%).
Επίσης, χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία του θεραπευτικού προγράμματος «Πλεύση» που απευθύνεται σε εφήβους: Από το Μάη 1996 έως και το Δεκέμβρη 2005 προσέγγισαν το πρόγραμμα 1,021 έφηβοι και νεαροί ενήλικες, από τους οποίους το 89,4% έκανε αίτηση για απεξάρτηση από την κάνναβη και περίπου το 20% είχε διακόψει το σχολείο.
Πλέον ο μύθος των «αθώων» και «μαλακών» ναρκωτικών έχει καταρριφθεί. Η κάνναβη, ή, αλλιώς, το χασίς, προκαλεί πολλά και σοβαρά οργανικά και ψυχολογικά προβλήματα. «Οι αιφνίδιες επιδράσεις της κάνναβης προκαλούν παροδικές ψυχώσεις, ανάπτυξη μακροχρόνιων προβλημάτων ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων της κατάθλιψης, της ψύχωσης και της σχιζοφρένειας » (Ετήσια Εκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας για την κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών στην ΕΕ και τη Νορβηγία «ΕΚΤΕΠΝ» - 2004).
Ωστόσο, χρειάζεται να ξεκαθαριστεί και να κατανοηθεί τόσο από τους νέους, όσο και από τους γονείς ότι αναφορικά με τη χρήση και την εξάρτηση δεν έχει σημασία ποια ουσία χρησιμοποιεί κανείς. Μπορεί η κάθε ουσία να έχει διαφορετικές συνέπειες στον οργανισμό, αλλά οι αιτίες που οδηγούν ένα νέο να αναζητήσει, να χρησιμοποιήσει και να εθιστεί στη μια ναρκωτική ουσία ή στην άλλη για να «φτιαχτεί», να «φύγει», είναι κοινές.
Για να αντιμετωπιστεί η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών πρέπει, μεταξύ άλλων, να υποστηριχθούν οι δράσεις πρωτογενούς πρόληψης. Χρειάζεται να δοθούν οικονομικοί πόροι για την πρόληψη, την απεξάρτηση, την κοινωνική επανένταξη.
Επιβάλλεται το ζήτημα των ναρκωτικών να γίνει υπόθεση όλης της κοινωνίας και όχι μόνο των ειδικών. Να δραστηριοποιηθούν και να συμμετέχουν στον αγώνα ενάντια στην τοξικοεξάρτηση όλο και περισσότερα οργανωμένα κομμάτια της κοινωνίας, για να είναι πιο αποτελεσματική η πάλη. Ο αγώνας κατά των ναρκωτικών συνδέεται άμεσα με τον αγώνα για τα δικαιώματα της νέας γενιάς στη μόρφωση, στη δουλειά, στην ειρήνη, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό. Είναι συνυφασμένος με τον αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αυτή είναι και η μόνη ρεαλιστική λύση.
Ελένη ΤΖΙΒΡΑ