Η ευθύνη του εκπαιδευτικού

Αλλεπάλληλα κρούσματα τιμωρίας μαθητών που κινητοποιούνται πολύμορφα καταγράφονται το τελευταίο διάστημα. Και μάλιστα όχι μόνο από διευθυντές που είναι πια δεδομένο ότι εκτελούν χρέη μάνατζερ στα σχολεία, αλλά και με τη συναίνεση ή ενεργό συμμετοχή συλλόγων διδασκόντων που βρέθηκαν απέναντι σε πρωτοπόρους μαθητές.

Σηματοδοτείται μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας κλοιός γύρω από τους μαθητές που δεν έχει ως στόχο μόνο το σήμερα αλλά - κυρίως - το αύριο. Εχει να κάνει με το ρόλο της εκπαίδευσης στον καπιταλισμό και μάλιστα σε μία περίοδο που γίνεται ακόμα πιο επιθετικός. Θέλουν τους μαθητές αποκομμένους από τα υπόλοιπα κομμάτια της κοινωνίας που αγωνίζονται και κυρίως μακριά από όσους προβάλλουν μια διέξοδο στην οποία δεν χωρούν κέρδη και μονοπώλια. Να καταρτίζονται μαζικά μέσα στο σχολείο, μπροστά σε οθόνες υπολογιστών, στα προγράμματα των «χορηγών», να μαθαίνουν την «αλήθεια» των καπιταλιστών, να αποκτήσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές και δεξιότητες.

Και η «διαπαιδαγώγηση» σε αυτήν την κατεύθυνση δεν περιορίζεται μόνο στο περιεχόμενο του σχολείου, αλλά εξαπλώνεται σε όλη τη λειτουργία του. Με την επιβράβευση συγκεκριμένων συμπεριφορών (ακόμα και με χρηματοδότηση «μαθητικών πρωτοβουλιών» που προβάλλουν «υγιή νεανικά πρότυπα» όπως επιχειρηματικότητα και «εθελοντισμός»!) και την τιμωρία άλλων. Κάνοντας, τελικά, ξεκάθαρο ότι στο σχολείο της αγοράς που σχεδιάζουν, δε χωρούν και οι επιχειρήσεις και οι «αξίες τους» και οι διεκδικήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, χρειάζονται την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευτικών. Το αυταρχικό πλαίσιο που δημιουργείται στα σχολεία ως χώρους δουλειάς πιέζει τους εκπαιδευτικούς να συμπεριφερθούν σαν «καλοί» υπάλληλοι του συγκεκριμένου κρατικού μηχανισμού. Σε εκείνους που έχουν επιλέξει το δρόμο του συμβιβασμού η εχθρική όσο ποτέ στάση απέναντι στους αγώνες δίνει το «πάτημα» για την εκδήλωση αυταρχικών συμπεριφορών.

Είναι στο χέρι του εκπαιδευτικού να επιλέξει, αν θα κοιτά στα μάτια τους μαθητές ή θα διαλέξει το δρόμο του «ποινολογίου» για να αποσπάσει ο ίδιος θετική αξιολόγηση από τους ίδιους που επιτίθενται και στη δική του τη ζωή - και στα δικά του τα παιδιά. Αν θα διαλέξει το δρόμο της απεργοσπασίας ή του αγώνα, αν θα μπει στο πετσί του νέου του ρόλου, θα διδάσκει αντιεπιστημονικά, θα μοιράζει αποβολές για αγωνιστική δράση ή θα συμβάλει κι ο ίδιος να «ανθρωπέψει ο άνθρωπος».

Μπορεί ο εκπαιδευτικός να είναι κομμάτι ενός μηχανισμού που αναπαράγει την ιδεολογία του καπιταλιστικού συστήματος. Είναι όμως ο ίδιος που βλέπει - τώρα πιο ξεκάθαρα - στα πρόσωπα των μαθητών τους και την βαρβαρότητά του: Με τα παιδιά που πηγαίνουν σχολείο νηστικά, που δουλεύουν τα βράδια για να βοηθήσουν την οικογένεια, που σπρώχνονται εκτός σχολείου. Οταν οι μαθητές με αξιοπρέπεια επιχειρούν να εκφράσουν την αγανάκτισή τους, να διεκδικήσουν όσα δικαιούνται, οι εκπαιδευτικοί έχουν θέση δίπλα τους.