Οι εξαγγελίες του υπουργείου Παιδείας για το «Νέο Λύκειο» και η προπαγάνδα που διεξάγεται θέτουν επί τάπητος το ερώτημα: Ποια είναι η απάντηση από τη σκοπιά της ικανοποίησης των σύγχρονων λαϊκών αναγκών για ολόπλευρη μόρφωση; Αναγκών που αντικειμενικά διαμορφώνονται από την εξέλιξη της επιστήμης, της τεχνολογίας και του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου.Το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Βασικό Σχολείο αποβλέπει στη μόρφωση όλων των ανθρώπων, χωρίς ταξικούς φραγμούς και διακρίσεις, και δε διαφοροποιείται για να υπηρετήσει την ταξική επιλογή, τότε διαφέρει ριζικά και από το παραδοσιακό γενικό σχολείο και από το τεχνικοεπαγγελματικό, που αναπαράγουν τον ταξικό καταμερισμό εργασίας και την αντίθεση ανάμεσα στην πνευματική και χειρωνακτική εργασία. Απορρίπτουμε την αποσπασματική γνώση και την πρόωρη ειδίκευση, το διαχωρισμό θεωρίας και πράξης, της επιστήμης από την εφαρμογή της στη ζωή και την παραγωγή. Η μεγάλη ανάγκη της βασικής εκπαίδευσης στην εποχή μας είναι ένα σχολείο με πολυτεχνικό ορίζοντα, που δε θα αναπτύσσει μονομερώς μια ικανότητα των νέων για απασχόληση, αλλά όλες τις ικανότητές τους, θα μορφώνει πολύπλευρα την προσωπικότητά τους και θα διαπλάθει ανθρώπους ικανούς ν' αντιμετωπίσουν δημιουργικά την εργασία τους και τη ζωή τους, σε όποιο ή όποια επαγγέλματα μελλοντικά θα υπηρετήσουν.
Επομένως, το σχολείο που αποβλέπει στη διάπλαση ενός ανθρώπου κυρίαρχου της μοίρας του, που θα είναι σε θέση να πάρει μέρος στον έλεγχο της επιστήμης και της παραγωγής, στην οργάνωση της δουλειάς του αλλά κι όλης της κοινωνίας, είναι ένα σχολείο που αντιστρατεύεται τη μονομέρεια στην εκπαίδευση στον ίδιο βαθμό που αντιπαλεύει την αποξένωση από την εργασία.
Η πολυτεχνική εκπαίδευση ξαναδίνει στην επιστήμη το αληθινό της νόημα, ότι δεν είναι δηλαδή ένα νοητικό παιχνίδι αλλά η αποφασιστική κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στο φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον. Γι' αυτό, η πολυτεχνική μόρφωση δεν απαιτεί να μελετήσουμε το καθετί, απαιτεί όμως να μελετήσουμε τις αρχές της σύγχρονης παραγωγής γενικά. Ο πολυτεχνικός χαρακτήρας, που καλύπτει τη σύγχρονη έννοια της Γενικής Εκπαίδευσης, αποτελεί την ειδοποιό διαφορά της πρότασής μας από τις διάφορες εκδοχές του αστικού σχολείου κι αναδείχνει την επικαιρότητα και την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού.
Η πολύπλευρη μόρφωση δεν μπορεί να εξασφαλιστεί από το παραδοσιακό σχολείο Γενικής Εκπαίδευσης. Αυτό είναι σχολείο θεωριτίστικο, των αποσπασματικών γνώσεων και της παθητικής απομνημόνευσης. Το σύγχρονο σχολείο δεν μπορεί να στοχεύει στην απόκτηση της καθεμιάς γνώσης - η εκλαΐκευση κι αφομοίωση όλων των νέων γνώσεων είναι διαδικασία αδύνατη, με τα δεδομένα της επαναστατικής ανάπτυξης των επιστημών. Αλλά και δεν είναι αυτός ο σκοπός του βασικού σχολείου - η Γενική Εκπαίδευση δεν πρέπει πια να απευθύνεται σε λίγους αλλά να καλύπτει τις ανάγκες της Βασικής Εκπαίδευσης.
Το παραδοσιακό γενικό σχολείο κι ιδιαίτερα το λύκειο πληρώνει τις συνέπειες του αστικού χαρακτήρα του. «Μορφωτικός» στόχος του είναι ο αποθησαυρισμός γνώσεων, η ποσότητα της εργασίας, που απαιτείται για τον ανταγωνισμό. Το πρόγραμμα του λυκείου αποτελεί σύνοψη ειδικών πανεπιστημιακών προγραμμάτων. Η συνεχής συσσώρευση θεωρητικών και ασύνδετων γνώσεων έχει οδηγήσει σε οριακό σημείο την εκμετάλλευση του διαθέσιμου σχολικού χρόνου και σε δοκιμασία τις μαθησιακές ικανότητες του νέου ανθρώπου. Η αποσπασματικότητα κυριαρχεί. Επειτα ο τρόπος απόκτησης της γνώσης με τα δεδομένα αυτά δεν μπορεί παρά να είναι παθητικός - η μηχανική απομνημόνευση, η αποστήθιση.
Εμείς, που δεν είμαστε υποχρεωμένοι να βλέπουμε τα πράγματα από τη σκοπιά του κεφαλαίου, θέλουμε να δημιουργηθούν οι συνθήκες, ώστε η τεχνολογία να χρησιμοποιείται προς το συμφέρον κι όχι σε βάρος του εργάτη. Κι η γνώση της τεχνολογίας δεν μπορεί να ξεκινά με την επαγγελματική ειδίκευση. Θέλουμε στο Ενιαίο Δωδεκάχρονο Βασικό Σχολείο να ενσωματώνονται τα βασικά στοιχεία της τεχνικής όχι σαν εξειδίκευση αλλά σαν γενική προετοιμασία για τη ζωή. Θέλουμε κι εδώ ο νέος να μαθαίνει, όχι το καθετί, αλλά τις βάσεις οικονομίας. Το κύριο ζητούμενο δεν είναι κάποια ξεκάρφωτα μαθήματα πρακτικής, π.χ. χειρισμού των ηλεκτρονικών υπολογιστών, για να βγάλουμε σύγχρονους δακτυλογράφους και λογιστές. Αλλά το σχολείο με τη βοήθεια της επιστήμης να μαθαίνει σταδιακά στους νέους ανθρώπους την κοινωνική ζωή, που πυρήνας της είναι η εργασία. Να γνωρίσει στους μαθητές τις επιστημονικές αρχές της μηχανοποιημένης οικονομίας, τα κοινά εργαλεία που εφαρμόζονται όχι σε έναν τομέα αλλά σε όλους γενικά τους τομείς της παραγωγής, για να τραβήξει το πέπλο μυστηρίου που καλύπτει την παραγωγική διαδικασία. Να ανακαλύψουν οι μαθητές μέσα από τη γνώση της Μηχανικής, όχι μόνο τη χειρωνακτική εργασία, αλλά την εφαρμογή της επιστήμης, όχι το χειρισμό μιας μηχανής αλλά ότι σε όλες τις μηχανές έχουμε επανάληψη των ίδιων δυνάμεων. Αλλά και να κατανοήσουν ότι η επιστήμη εφαρμόζεται σε κοινωνικό επίπεδο, γνωρίζοντας, για παράδειγμα, στο μάθημα της φυσικής τις τεχνικές αρχές του ηλεκτρισμού, όχι μόνο στον πίνακα ή στο σχολικό εργαστήριο αλλά στην εφαρμογή τους στη ζωή, στο σταθμό μετασχηματισμού ή διανομής ηλεκτρικού ρεύματος, στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο για τη μεταφορά ταξιδιωτών ή εμπορευμάτων, στο τρακτέρ για την καλλιέργεια της γης. Να συνδυάζονται οι γνώσεις που διδάσκονται, για παράδειγμα η διδασκαλία των πρώτων υλών στο μάθημα της γεωγραφίας με τις αρχές της μηχανικής επεξεργασίας του μαθήματος της φυσικής και της χημείας, για να εδραιωθεί στη συνείδησή τους η αλήθεια ότι οι επιστήμες δεν αποτελούν αυτοσκοπό κι ούτε αυτόνομες είναι, αλλά συνεργάζονται για κάποιον κοινωνικό σκοπό. Γενικά το πρόβλημα δεν είναι λοιπόν να προστεθούν κάποια μαθήματα για τη διδασκαλία της οικονομίας και της τεχνολογίας, αλλά να διαπερνά όλο το σχολικό πρόγραμμα σαν κεντρικός άξονας η αναγνώριση του ρόλου της εργασίας και της παραγωγής σαν την αφετηρία της επιστήμης και της ανθρώπινης κουλτούρας, τη βάση της κοινωνικής ζωής.
Καταρχήν, το σχολείο πρέπει να διευκολύνει τα παιδιά και τους εφήβους να ζήσουν και ν' απολαύσουν κατά τον καλύτερο τρόπο την ωραιότερη ίσως φάση της ζωής του ανθρώπου. Η αδιαμφισβήτητη ανάγκη προετοιμασίας και εξοπλισμού του νέου ανθρώπου, ώστε να ανταποκριθεί μ' επιτυχία στις απαιτήσεις της μελλοντικής ζωής του, δεν πρέπει να αποκλείει τα παραπάνω. Ισα ίσα, η προσφορά γνώσεων, η αισθητική και φυσική αγωγή, γενικά το περιεχόμενο και η λειτουργία του σχολείου, πρέπει να καθιστούν πιο ενδιαφέρουσα και πιο ευχάριστη την παιδική και εφηβική ζωή.
Το σχολείο πρέπει ακόμη να επιδιώκει την αρμονική διαμόρφωση του ανθρώπου και γενικότερα να συμβάλλει, ώστε η ανθρώπινη προσωπικότητα να βρίσκει την ισορρόπησή της. Το σημερινό σχολείο επικεντρώνεται στη μετάδοση γνώσεων - που και αυτή είναι επόμενο να είναι ελλιπής - και αναπτύσσει έτσι στρεβλά τη συναισθηματική και τη βουλητική διάσταση του ανθρώπου. Νόηση, όμως, συναίσθημα και βούληση εκφράζονται ενιαία κι αξεδιάλυτα στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Η βούληση τελικά είναι το πέρασμα από το συναίσθημα και τη σκέψη στην ενέργεια. Γι' αυτό το Ενιαίο Δωδεκάχρονο Βασικό Σχολείο πρέπει να είναι το σχολείο της κοινωνικής πράξης και της δράσης του μαθητή.
Αυτό που εμποδίζει την ικανοποίηση των λαϊκών μορφωτικών αναγκών είναι η αστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, που βάζει φρένο στην ανάπτυξη της κύριας παραγωγικής δύναμης, τον άνθρωπο. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, στο επίκεντρο της παιδείας θα μπει η ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου μόνο αν μπει στο επίκεντρο της κοινωνίας η σχεδιασμένη ικανοποίηση του συνόλου των αναγκών του. Αυτό είναι το περιεχόμενο που παίρνει η εκπαίδευση στα πλαίσια μιας ανάπτυξης για το λαό και όχι για τα μονοπώλια. Τελικά νέο σχολείο μπορεί να είναι μόνο το σχολείο της λαϊκής εξουσίας και οικονομίας.