Ως ένα σχολείο που θα απελευθερώσει χρόνο για τους μαθητές και ταυτόχρονα θα τους παρέχει «πρόσβαση στη γνώση», περιέγραψε η υπουργός Παιδείας το «νέο Λύκειο» που θα αρχίσει τη λειτουργία του από τον ερχόμενο Σεπτέμβρη για όσους πάνε στην Α' Λυκείου. Μερικές φορές και οι λεπτομέρειες έχουν τη σημασία τους: Δε λένε ότι το Λύκειο θα μορφώνει ολόπλευρα, αλλά λένε θα παρέχει «ΠΡΟΣΒΑΣΗ» στη γνώση, δηλαδή θα ρίχνει γέφυρες κι αν καταφέρεις να φτάσεις στη γνώση θα είναι δική σου ευθύνη. Δεν θα είναι ευθύνη αυτού του σχολείου να τους μορφώνει όλους εξίσου.
Το στοιχείο ότι δε θα μορφώνονται όλοι εξίσου στο «νέο Λύκειο», δηλαδή το στοιχείο της «διαφοροποιημένης εκπαίδευσης» ως ένα βασικό χαρακτηριστικό του σχολείου που θέλει να φτιάξει η κυβέρνηση προκύπτει από: Τα πολλά μαθήματα επιλογής, από τα οποία τα μισά σχεδόν θα είναι τα λεγόμενα «μαθήματα εμβάθυνσης». Αυτό σημαίνει π.χ. ότι θα υπάρχουν «Μαθηματικά» ως υποχρεωτικό μάθημα για όλους τους μαθητές στη Β' Λυκείου, αλλά θα υπάρχει ως μάθημα επιλογής στην ίδια τάξη η «Εμβάθυνση στα Μαθηματικά», όχι για όλους αλλά για όσους το επιλέξουν. Τα όμοια και για τη Φυσική, τη Χημεία, τη Βιολογία, την Επιστήμη των υπολογιστών, τα Αρχαία, την Ιστορία. Αυτό εξ ορισμού σημαίνει ότι για όλους θα είναι τα μαθήματα του πρώτου επιπέδου και για λιγότερους (όσους τα επιλέξουν) τα μαθήματα του προχωρημένου επιπέδου.
Πρέπει, επίσης, να έχουμε στο μυαλό μας ότι σε ένα ταξικό σχολείο (και δεν μπορεί να μην είναι ταξικό το σχολείο σε μια ταξική κοινωνία) η έννοια της... «επιλογής» δεν μπορεί εύκολα να είναι απαλλαγμένη από τις κοινωνικοταξικές καταβολές των μαθητών.
Χρειάζεται ακόμα να διευκρινίσουμε ότι διαφοροποίηση στη μόρφωση, μεταξύ των μαθητών μιας τάξης υπήρχε και στο παρελθόν, υπάρχει και σήμερα. Η διαφοροποίηση αυτή όμως αφορά τις επιδόσεις των μαθητών. Το νέο σχολείο που φέρνουν θα διαφοροποιεί πια και το τι διδάσκεται στους μαθητές (ανάλογα με τις «δυνατότητές» τους). Οι παιδαγωγικές αρχές του παρελθόντος υπαγόρευαν στον εκπαιδευτικό να επιμένει και να προσπαθεί περισσότερο με τους πιο αδύναμους μαθητές, προκειμένου να τους εξηγήσει, να τους βοηθήσει να κατανοήσουν, να τους τραβήξει ένα σκαλί παραπάνω για να προχωρήσει η τάξη όλη μαζί σε ένα ενιαίο επίπεδο. Η σύγχρονη τάση, όμως, στην αντιδραστική αστική παιδαγωγική υπαγορεύει το αντίστροφο: Ο εκπαιδευτικός να αρκείται στο να «πιάνουν» οι πιο αδύναμοι μαθητές το κατώτερο βασικό επίπεδο κι από 'κεί και πέρα να δουλεύει περισσότερο, να ρίχνει όλη την ενεργητικότητά του στους πιο ικανούς μαθητές. Αυτό σημαίνει το σλόγκαν που χρησιμοποιεί συνεχώς η κυβέρνηση ότι προάγει την «αριστεία» και την «καινοτομία».
Και επειδή αυτές είναι οι «παιδαγωγικές αρχές» που διέπουν την κυβερνητική εκπαιδευτική πολιτική σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, η διαφοροποίηση αυτή θα αρχίζει από τα πρώτα βήματα του μαθητή, από το Δημοτικό ακόμα και θα κορυφώνεται στο Λύκειο. Γι' αυτό εξάλλου κάνουν λόγο για portfolio (ατομικό φάκελο της εκπαιδευτικής πορείας και των επιδόσεων του μαθητή).
Το άλλο βασικό χαρακτηριστικό του «νέου Λυκείου» που περιέγραψε η κυβέρνηση, είναι ότι αυτό θα έχει ως σχεδόν αποκλειστικό στόχο την προετοιμασία του μαθητή για την πρόσβαση στην ανώτατη εκπαίδευση. Μέχρι σήμερα, αυτόν το χαρακτήρα είχε κυρίως η Γ' Λυκείου. Τώρα, πριν από τη Β' Λυκείου ο μαθητής θα πρέπει να έχει αποφασίσει σε τι σχολή θέλει να εισαχθεί και με βάση αυτή του την απόφαση να αρχίσει την προετοιμασία από την πρώτη μέρα που θα πατήσει το πόδι του στο Λύκειο. Για τρία χρόνια δεν θα έχει τίποτε άλλο στο μυαλό του! Θα εντάσσεται από τη Β' Λυκείου σε κατεύθυνση, θα κυνηγάει από την Α' Λυκείου υψηλές επιδόσεις (γιατί θα μετράει η επίδοσή του στο Λύκειο στην πρόσβαση), θα κυνηγάει εργασίες και μαθήματα με κριτήριο όχι το τι μαθαίνει σ' αυτά τα τρία χρόνια, αλλά το σε ποια σχολή θέλει να βρεθεί μετά από τρία χρόνια...
Το σχολείο αυτό θα είναι ασφυκτικά ανταγωνιστικό. Κι επειδή ανταγωνιστικό θα είναι το σχολείο και το σύστημα πρόσβασης, τα φροντιστήρια (που είναι και απόρροια του ανταγωνιστικού συστήματος πρόσβασης που ίσχυε μέχρι σήμερα με τις όποιες παραλλαγές του) θα γιγαντωθούν.
Παράλληλα, ένα σχολείο που έχει σκοπό την προετοιμασία για την πρόσβαση γρήγορα θα απαξιωθεί ως... σχολείο. Ο μαθητής θα αντιμετωπίζει το «νέο Λύκειο» όλο και περισσότερο όπως αντιμετωπίζει σήμερα το φροντιστήριο: Ως ένα αναγκαίο κακό για να βρεθεί αύριο σε μια σχολή κι όχι ως ένα χώρο που μορφώνεται σήμερα. Ο χαρακτήρας του Λυκείου, ως προθάλαμο του ΑΕΙ, οδηγεί στη συνολική υποβάθμιση του μορφωτικού ρόλου του Λυκείου.
Ενας από τους τίτλους που έδωσε η κυβέρνηση στο Λύκειο που θέλει να φτιάξει είναι: «"Νέο Λύκειο": Μετά το "Νέο Σχολείο" και πριν το "Νέο ΑΕΙ"». Πέρα από τα ευφάνταστα ανέκδοτα που μπορεί να γεννήσει η λαϊκή σοφία για τα τόσα... «νέα» που φέρνει η κυβέρνηση, ο παραπάνω τίτλος λέει ξεκάθαρα ότι οι ρυθμίσεις για το Λύκειο είναι κομμάτι της συνολικής εκπαιδευτικής πολιτικής της κυβέρνησης και ως τέτοιες πρέπει να ιδωθούν από το λαϊκό κίνημα. Ο φοιτητής π.χ. που προέρχεται από λαϊκή οικογένεια, έχει κάθε λόγο να αντιπαλέψει και να συμβάλει στην αποκάλυψη αυτών των ρυθμίσεων, μαζί με τους γονείς και τους μαθητές, όπως αντίστοιχα οι μαθητές έχουν κάθε λόγο να αντιπαλέψουν τις αναδιαρθρώσεις στην ανώτατη εκπαίδευση, όπως οι εργάτες έχουν κάθε λόγο να αντιπαλέψουν συνολικά τις αλλαγές που φέρνει η κυβέρνηση στο σύνολο της εκπαίδευσης.
Με άλλα λόγια, η συνολική στρατηγική της κυβέρνησης και στον τομέα της Παιδείας, δεν αφήνει αυταπάτες ότι «μπορεί με επιμέρους στόχους και εκπτώσεις στα αιτήματα κάτι να σώσουμε». Δεν υπάρχει τίποτα το θετικό στο σχέδιο της κυβέρνησης για το «νέο Λύκειο», όσο κι αν επιμέρους πλευρές (π.χ. μείωση μαθημάτων, μείωση ωρών) μπορεί να ακούγονται ελκυστικές στα αφτιά των γονιών και των μαθητών που αγκομαχούν στο σημερινό σχολείο.
Επίσης, δε χωράει καμιά αναμονή στην οργάνωση της ενημέρωσης και της πάλης ενάντια στο «νέο Λύκειο». Δεν χωράει αναμονή, για να δούμε π.χ. τι θα φέρει για το σύστημα πρόσβασης ή πώς θα εξειδικεύσει το ρόλο του εκπαιδευτικού, τα βιβλία κ.ο.κ. Δεν χωράνε αυταπάτες για «διαλόγους» και «διαβουλεύσεις» και επιπλέον δεν υπάρχει καν χρονικό περιθώριο, αφού από τον ερχόμενο Σεπτέμβρη το «νέο Λύκειο» θα ξεκινήσει να εφαρμόζεται! Τώρα είναι η ώρα το «νέο Λύκειο» να απορριφθεί, να της επιστραφεί της κυβέρνησης!